Νοημοσυνη IQ και οχι μονο

Στις μέρες μας κυκλοφορούν αρκετά τεστ μέτρησης του Δείκτη Νοημοσύνης (IQ Intelligence Quotient) που μεταφράζεται στα Ελληνικά «Διανοητικό Πηλίκο». Δείκτης νοημοσύνης είναι ο δείκτης που εκφράζει τη διανοητική μας ηλικία σε σχέση με την ηλικία μας. Μερικά από τα πιο έγκυρα και δημοφιλή τεστ είναι αυτό του Στάνφορντ-Μπινέ (Stanfοrd-Βinet) και τα τεστ λεκτικών ικανοτήτων του Ράβεν (Raven). Από το 1945 υπάρχει η λέσχη της ΜΕΝΣΑ (MENSA), όπου μέλη της είναι όποιοι έκαναν το τεστ νοημοσύνης και πέτυχαν βαθμολογία μεγαλύτερη από 132, το οποίο είναι και το 2% του πληθυσμού. Σήμερα η ΜΕΝΣΑ (MENSA) απαριθμεί πάνω από 130.000 μέλη.
Τι είναι όμως η νοημοσύνη; Σύμφωνα με τις απόψεις του Πιαζέ (Piaget), η νοημοσύνη είναι ο τρόπος να κατανοήσουμε το περιβάλλον μας και ο τρόπος να εφεύρουμε ή να ανακαλύψουμε απαντήσεις και νέα πράγματα.
Το IQ επικεντρώνεται ουσιαστικά σε συγκεκριμένες λειτουργίες του εγκεφάλου, όπου κατά τον Χάουαρντ Γκάρντνερ (Howard Gardner, ψυχολόγος, ερευνητής του Χάρβαρντ Harvard), εκφραστή της άποψης της πολλαπλής νοημοσύνης, υπάρχουν οχτώ ειδή νοημοσύνης.
1) Γλωσσικολεκτική Νοημοσύνη: Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν άνθρωποι με μεγάλη ικανότητα στο γραπτό και προφορικό λόγο, μαθαίνουν εύκολα ξένες γλώσσες και συνήθως γίνονται δικηγόροι, συγγραφείς, ποιητές, φιλόσοφοι κ.α.
2) Λογικομαθηματική Νοημοσύνη: Εδώ συναντάμε την ικανότητα για λογική ανάλυση και επίλυση προβλημάτων όπως και έφεση στα μαθηματικά και τις θετικές επιστήμες. Έτσι κατά αντιστοιχία έχουμε μαθηματικούς, επιστήμονες, προγραμματιστές κ.ά.
3) Χωρική Νοημοσύνη: Είναι η ευχέρεια να αντιλαμβανόμαστε σχήματα και χώρους και τη θέση μας σε σχέση με αυτά. Είναι άνθρωποι με πολύ καλό προσανατολισμό και γίνονται συνήθως καπετάνιοι, πιλότοι, οδηγοί, αρχιτέκτονες κ.ά. Έχει αποδειχτεί στατιστικά ότι οι άντρες έχουν πιο συχνά αυτό το είδος νοημοσύνης.
4) Κιναισθητική Νοημοσύνη: Έχει να κάνει με την αντίληψη και την ευχέρεια στην κίνηση του σώματός μας. Σε αυτή την κατηγορία συναντάμε αθλητές, χορευτές, τεχνίτες κ.ά.
5) Μουσική Νοημοσύνη: Είναι η νοημοσύνη που χαρακτηρίζει μουσικούς, συνθέτες και συναφή επαγγέλματα, όπως και λάτρεις της μουσικής. Είναι το είδος νοημοσύνης που έχει να κάνει με το να μπορεί να αντιληφθεί κάποιος το ρυθμό.
6) Διαπροσωπική Νοημοσύνη: Είναι η ικανότητα στη σύναψη επαφών με άλλους ανθρώπους, να κατανοούμε τους άλλους και να μας κατανοούν, αυτό που ονομάζουμε μεταδοτικότητα και ικανότητα να συνεργαζόμαστε εύκολα. Τη συναντάμε συχνά σε δασκάλους, πωλητές, πολιτικούς κ.ά.
7) Ενδοπροσωπική Νοημοσύνη: Είναι η ικανότητα για αυτοπαρατήρηση και κατανόηση των βαθύτερων και συχνά κρυφών μας τάσεων, ώστε να χρησιμοποιούμε όλες αυτές τις πληροφορίες για τη βελτίωση της καθημερινότητας και την επίτευξη εσωτερικής ισορροπίας. Τη συναντάμε πιο συχνά σε ψυχολόγους, ψυχοθεραπευτές, συμβούλους ψυχικής υγείας κ.ά.
Αργότερα ο Gardner όρισε ακόμα ένα είδος νοημοσύνης, τη
8) Νατουραλιστική Νοημοσύνη: Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν άτομα που έχουν την ικανότητα να αναγνωρίζουν ζώα και φυτά, γίνονται αγρότες, φυσιοδίφες και γενικά ασχολούνται με επαγγέλματα τα οποία τους φέρνουν κοντά στη φύση.
Πρόσφατα ο Gardner πρότεινε να προστεθούν ακόμα τρία είδη νοημοσύνης:
η υπαρξιακή νοημοσύνη, η πνευματική νοημοσύνη και η ηθική νοημοσύνη.
Κατά την άποψή μου υπάρχουν και άλλα είδη νοημοσύνης, πολλά από τα οποία μπορεί να είναι ειδικεύσεις των είδη υπαρχόντων. Παραδείγματος χάριν, στη λογικομαθηματική νοημοσύνη υπάρχουν άνθρωποι που έχουν έφεση στη γεωμετρία και άλλοι στην άλγεβρα. Θα μπορούσαμε έτσι να ορίσουμε ένα νέο είδος γεωμετρικής ή αλγεβρικής νοημοσύνης. Άλλο είδος θα μπορούσε να είναι ο συνδυασμός κάποιων, όπως η μουσική με την κιναισθητική νοημοσύνη, οι οποίες συνδυαζόμενες κάνουν έναν καλό χορευτή. Θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε μουσικοχορευτική νοημοσύνη. Αλλά και κάποιο είδος με το οποίο δεν έχουμε ασχοληθεί. Ας μου επιτραπεί να πω ότι ένα είδος ταλέντου ή ικανότητας είναι το φλερτ, ο έρωτας και το σεξ. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι κάποιοι έχουν ερωτική νοημοσύνη. Η φαντασία και η ικανότητα κάποιων να φαντάζονται πράγματα θα μπορούσε να είναι ένα ακόμα είδος νοημοσύνης.
Είναι κατανοητό ότι ένα τεστ ευφυΐας μετρά ως επί το πλείστον τα δυο πρώτα είδη νοημοσύνης (λογικομαθηματική και γλωσσικολεκτική) και αφήνει τα υπόλοιπα απέξω. Οπότε είναι απλά ένα δείγμα κάποιων συγκεκριμένων ικανοτήτων οι οποίες δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να περιγράψουν την ολότητα της νοημοσύνης και δεν μπορούν να χαρακτηρίσουν κάποιον πιο έξυπνο από κάποιον άλλο.
Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος με πολύ υψηλό Δείκτη νοημοσύνης (IQ) μπορεί να είναι ένας από τους καλύτερους μαθηματικούς, που έχει την ικανότητα να επιλύει ακατανόητα για τους πολλούς προβλήματα, αλλά όταν πηγαίνει σπίτι του, στη γυναίκα του, μπορεί να είναι ένας άνθρωπος αυταρχικός και ζηλιάρης, πράγμα που δείχνει ότι έχει ελάχιστα ανεπτυγμένη τη συναισθηματική νοημοσύνη που έχει να κάνει με τα δυο τελευταία είδη νοημοσύνης (την ενδοπροσωπική και τη διαπροσωπική). Αλλά ακόμα κι όταν κάποιος έχει υψηλό δείκτη νοημοσύνης, αυτό από μόνο του δεν συνεπάγεται κατ’ επέκταση και επιτυχία στη ζωή, αφού η ίδια η ζωή μάς έχει δείξει ότι ευφυέστατα παιδιά στο σχολείο απέτυχαν στη ζωή τους κι άλλα που θεωρούνταν χαμηλών δυνατοτήτων πέτυχαν. Είναι βέβαια δυσδιάκριτη η αληθινή έννοια της επιτυχίας στις μέρες μας, όπου πετυχημένος είναι συνήθως αυτός που έχει πολλά υλικά αγαθά. Ενώ επιτυχία είναι στην πραγματικότητα η ευζωία ανεξαρτήτως υλικών.
Όλοι μας έχουμε όλα τα είδη νοημοσύνης. Απλά άλλα έχουν αναπτυχθεί περισσότερο και άλλα λιγότερο. Σε αυτό παίζει ουσιαστικό ρόλο το περιβάλλον και η κληρονομικότητα. Παρ’ όλα αυτά, αν κάποιος θελήσει να αναπτύξει κάποιο είδος από αυτά που υστερεί είναι απλά θέμα επιλογής και εκπαίδευσης.
Έχει αποδειχτεί πλέον ότι ο εγκέφαλος δεν σταματά ποτέ να εξελίσσεται, να μεταβάλλεται και να αλλάζει όσο ζούμε. Επίσης, ενώ παλιότερα πίστευαν ότι τα κύτταρα του εγκεφάλου σταματάνε να αναπαράγονται σε κάποια ηλικία, τελικά αυτό δεν ισχύει. Μάλιστα είναι τα μόνα που αναπαράγονται όσο ζούμε. Μόνο οι εκφυλιστικές ασθένειες σταματάνε την εξέλιξη αυτή. Αυτό μας δείχνει ότι, όποτε και να αποφασίσει κάποιος να ασχοληθεί με κάποιο είδος νοημοσύνης, αυτό είναι εφικτό.
Τα τεστ είναι πολύ βοηθητικά όταν χρειάζεται να πάρουμε μια ένδειξη του δείκτη νοημοσύνης σε άτομα με νοητική καθυστέρηση ή άλλες παρόμοιες παθήσεις.
Αν επιθυμείτε βέβαια να βρείτε το δείκτη ευφυΐας σας στο ιντερνέτ, μπορείτε να βρείτε αρκετά τεστ αλλά ακόμα και τη διεύθυνση της ΜΕΝΣΑ (MENSA) για επικοινωνία.