Πως λειτουργει ο εγκεφαλος

Σε αυτό το άρθρο δεν θα αναλύσουμε επιστημονικά και ιατρικά τα μέρη του εγκέφαλου, αλλά μέσα από μια πιο χονδροειδή αντίληψη της λειτουργίας του θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε κάποιες νοητικές λειτουργίες του που σχετίζονται με την ψυχολογία.
Ο εγκέφαλος χωρίζεται σε τρία βασικά μέρη, τον μεσεγκέφαλο ή παλαιό- θηλαστικό, τον νεοφλοιό και τον ερπετικό εγκέφαλο.
Το κεντρικό τμήμα του εγκέφαλου, ο μεσεγκέφαλος, λειτουργεί ως διαμεταβιβαστής, εκεί δέχεται όλες τις πληροφορίες του περιβάλλοντος και τις προωθεί. Ο μεσεγκέφαλος δεν κάνει κάποιες ιδιαίτερες λειτουργίες, αλλά η ουσιαστικότερη λειτουργία του είναι να στέλνει τις διάφορες πληροφορίες στα διάφορα τμήματα του εγκεφάλου.
Έτσι λοιπόν αρχικά όλες τις πληροφορίες τις στέλνει στο νεοφλοιό, ο οποίος είναι το κέντρο λειτουργίας της λογικής και της σκέψης. Όσο τις πληροφορίες τις επεξεργάζεται αυτό το τμήμα του εγκεφάλου, όλα πάνε καλά. Πολλές φορές όμως λόγω προσωπικών προβλημάτων που δημιουργούν συναισθηματική φόρτιση δεν μπορεί να επεξεργαστεί τις πληροφορίες και τις στέλνει πίσω στο μεσεγκέφαλο, ο οποίος μη έχοντας τι να τις κάνει τις στέλνει στον ερπετικό. Ο ερπετικός είναι ο εγκέφαλος των ενστίκτων, αυτός που κουβαλάμε από τότε που ζούσαμε στις σπηλιές και μας βοηθούσε να επιβιώσουμε. Αυτός έχει μόνο δύο λειτουργιές: τη φυγή ή την επίθεση. Για παράδειγμα, ο πρωτόγονος άνθρωπος, όταν εμφανιζόταν μπροστά του ένας κίνδυνος όπως ένας λύκος, ορμούσε με κάποιο κοντάρι ή όπλο φωνάζοντας και προσπαθώντας να τον εκφοβίσει ή ακόμη και να τον σκοτώσει ή το έβαζε στα πόδια σκαρφαλώνοντας πιθανότατα σε κάποιο δέντρο.
Ας δούμε ένα παράδειγμα. Ας φανταστούμε ένα ζευγάρι: ο ένας από τους δυο συντρόφους επιστρέφει σπίτι κι ο άλλος αρχίζει έντονα να τον επικρίνει για κάποια συμπεριφορά του.
Αυτή είναι αρχικά η πληροφορία που φτάνει στο μεσεγκέφαλο κι αυτός τη στέλνει στο νεοφλοιό. Αν καταφέρει ο νεοφλοιός να επεξεργαστεί την πληροφορία αυτή, μπορεί να σκεφτεί διάφορα, όπως
ότι ο σύντροφός του είναι πολύ κουρασμένος και αυτά τα λέει λόγω της κούρασής του ή ότι μπορεί να υπάρχει κάποιος άλλος λόγος που τον δικαιολογεί, οπότε μπορεί να μην το πάρει σοβαρά υπόψη του ή ότι μπορεί όντως να έκανε ο ίδιος κάποιο λάθος που δικαιολογημένα αναστάτωσε το έτερόν του ήμισυ. Σκέπτεται τι τον οδήγησε στο να κάνει το συγκεκριμένο λάθος και αποφασίζει ότι θα μάθει μέσα από αυτή την εμπειρία και δεν θα το επαναλάβει. Οπότε αποφασίζει να ζητήσει συγγνώμη και να εξηγήσει τι έχει γίνει, οπότε και λήγει εκεί το πρόβλημα.

Αν όμως δεν μπορώ να κρατήσω στο νεοφλοιό την πληροφορία, όπως προείπαμε, για επεξεργασία λόγω προσωπικών ασυνείδητων προβλημάτων, τη στέλνω πίσω στο μεσεγκέφαλο κι αυτός με τη σειρά του στον ερπετικό, κι εκεί όπως προαναφέραμε υπάρχουν η φυγή και η επίθεση. Οπότε, όταν μας επικρίνει ο σύντροφός μας, είτε περνάμε στηνεπίθεση αρχίζοντας να φωνάζουμε , να βρίζουμε, κι αν ξεφύγουν τα πράγματα, μπορεί να σπάσουμε κάτι ή ακόμα και να χτυπήσουμε το σύντροφό μας. Στην περίπτωση που περάσουμε στη φυγή, αποσυρόμαστε στην απομόνωση είτε αυτή είναι η τηλεόραση είτε το υπνοδωμάτιο φεύγουμε από το σπίτι και διάφορες παρόμοιες συμπεριφορές.
Όποτε λειτουργούμε με τον ερπετικό εγκέφαλο, εκτός εξαιρέσεων αποφεύγουμε να αντιμετωπίσουμε τα αληθινά μας προβλήματα και να προσπαθήσουμε να βρούμε μια ουσιαστική λύση σε αυτά. Αυτή είναι ουσιαστικά και η δουλειά που κάνει ο ψυχολόγος παρακινώντας τον θεραπευόμενο μέσα από τις κατάλληλες ερωτήσεις να τον κρατήσει στο νεοφλοιό ώστε να κατανοηθεί τι έχει γίνει και να παρθούν οι καλύτερες αποφάσεις για το παρόν και το μέλλον.