Σχέσεις εξάρτησης

Γράμμα στην εξαρτησούλα μου.
Με ρώτησες επανειλημμένα αν ξέρω τι φταίει και χωρίζουμε, δεν έχω μάθει να μην απαντώ σε ουσιαστικές ερωτήσεις, γι΄ αυτό σου γράφω.
Όταν σε πρωτογνώρισα, μου είπες ποτέ δεν θα κάνω αυτό που γράφει παρακάτω:
Σε συναντώ…
Σε ακούω…
Σου μιλάω…
Σε αγκαλιάζω…
Σε φιλάω…
Σε έχω…
Σε σφίγγω…
Σε αιχμαλωτίζω…
Σε απορροφώ…
Σε πνίγω…
Σε αγαπώ;

Το πρόβλημα της εξάρτησης στις σχέσεις περιγράφει με τόσο απλό και γλαφυρό τρόπο ο Χόρχε Μπουκάι (Jorge Bucay) με αυτές τις λίγες λέξεις.
Η εξάρτηση είναι ανάγκη, και καταλαβαίνεις πώς αντιδρά κάποιος ακόμα και στην ιδέα ότι μπορεί να του στερηθεί αυτή η ανάγκη. Φαντάσου ότι είναι σαν να σου στερούν το φαγητό, μέχρι και φόνοι έχουν γίνει για να καλυφθούν κάποιες ανάγκες μας.
Όπως περιγράφει και ο Χόρχε σε αυτές τις λέξεις, οι περισσότερες σχέσεις ξεκινούν με παρόμοιο τρόπο.
Σε συναντώ… (κι έτσι έγινε)
Σε ακούω… (κι έτσι έγινε)
Σου μιλάω… (κι έτσι έγινε)
Σε αγκαλιάζω… (κι έτσι έγινε)
Σε φιλάω… (κι έτσι έγινε)
Σε έχω…
Εδώ αρχίζει το πρόβλημα, γιατί κανείς δεν έχει κανέναν. Ειδικά σε περιόδους δύσκολες και στενόχωρες φαίνεται πολύ πιο έντονα ότι κανείς δεν είναι κτήμα κανενός. Εδώ αρχίζει να μεγαλώνει η ανασφάλεια κι ο εγωισμός ότι θα χάσουμε τα κεκτημένα που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ένας άνθρωπος.
Σε σφίγγω… Έτσι αρχίζεις να σφίγγεις όλο και πιο πολύ, αφού νιώθεις να μη με έχεις και φοβάσαι μη με χάσεις.
Σε αιχμαλωτίζω… Προσπαθείς να με αιχμαλωτίσεις με διάφορους τρόπους και τεχνάσματα, πολλά από αυτά αστεία, πολλά απαράδεκτα σχολιασμού.
Σε απορροφώ… Αποπειράσαι να με απορροφήσεις, αν γίνεται να με αλλοτριώσεις.
Σε πνίγω… Μέχρι που ασφυκτιώ.
Σε αγαπώ; Πραγματικά εσύ αυτό πώς το λες;
Και το θέμα είναι ότι ασυνείδητα τουλάχιστον αντιλαμβάνεσαι ότι αυτό συμβαίνει πολύ συχνά. Συνειδητά το αρνείσαι, με αποτέλεσμα οι κινήσεις που κάνεις για να αποδείξεις στον εαυτό σου και σε μένα ότι δεν είναι έτσι να είναι σπασμωδικές και εκνευριστικές. Γιατί μετά το σε φιλάω πάμε στο άλλο άκρο κυρίως λόγω αντίδρασης υιοθετώντας πλέον μια στάση από το δεν σε έχω ανάγκη και κάνω ό,τι γουστάρω, κι εμφανίζεται τόσος θυμός προς εμένα, ενώ στην πραγματικότητα είσαι θυμωμένος με ένα μόνο άτομο, τον εαυτό σου.
Όταν αυτό προσπαθείς να το εξηγήσεις, το ονομάζεις συναισθηματικό κενό το οποίο σου δημιουργώ. Κι έτσι είναι, αφού δεν σου επιτρέπω να με αιχμαλωτίσεις και να με πνίξεις, λογικό είναι να αισθάνεσαι αυτό το συναισθηματικό κενό που προσπαθείς να καλύψεις.
Μετά το σε φιλάω ωραία θα ήταν να έρχεται το:
Σε νιώθω…
Σε καταλαβαίνω…
Σε αποδέχομαι…
Σε αφήνω ελεύθερο…
Σε Αγαπάω…
Ίσως να ζητώ πολλά, ίσως να ψάχνω πράγματα ουτοπικά, πώς να ζητήσεις από κάποιον να αγαπήσει το ναρκωτικό που του έχει καταστρέψει τη ζωή, αφού για να το γεύεται έχει καταστρέψει σχεδόν όλη του την ύπαρξη, έχει χάσει τον ίδιο του τον εαυτό. Καταλαβαίνεις βέβαια ότι δεν φταίει το ναρκωτικό, το οποίο κατηγορεί με τόση ένταση.
Τώρα θα μου πεις, εσύ πού βρίσκεσαι στην εικόνα αυτή, καλά εγώ και η ανάγκη μου, αλλά εσύ που ήσουν τόσο καιρό; Πού είναι τα δικά σου λάθη, γιατί πάντα φταίνε και οι δύο.
Ναι κι εγώ εξαρτημένος με την εξάρτησή σου, την αποδέχτηκα, την πότισα, της έβαλα λίπασμα, έγινε θηρίο που ταλαιπώρησε και ταλαιπωρεί και τους δύο μας. Είναι πολύ μεγάλη η ικανοποίηση ότι εξαρτώνται από σένα, έχεις τον πλήρη έλεγχο, καλύπτονται οι ανάγκες σου και οι ανασφάλειές σου, οι φόβοι σου, ναι είμαι ένοχος όσο κι εσύ. Εξαρτημένος από την ψευδαίσθηση της σιγουριάς μιας εξαρτημένης σχέσης. Ένοχοι και οι δύο, καταδικαστήκαμε να πληρώσουμε το τίμημα για μια πιο ελεύθερη ζωή, απαλλαγμένη από ανασφάλειες και φόβους.
Ίσως να ζητώ πολλά. Ίσως να ψάχνω πράγματα ουτοπικά, αλλά είμαι διατεθειμένος να μείνω μόνος από το να μείνω σε σχέσεις εξάρτησης, εγκλωβιστικές, αποπνικτικές. Γι’ αυτό το λόγο “φεύγω, χωρίζω”, αλλά θα μπορούσες ίσως να αντικαταστήσεις αυτές τις δυο λέξεις με το:
Σε νιώθω… Νιώθω την εξάρτησή σου, την εξάρτησή μου.
Σε καταλαβαίνω… Κατανοώ γιατί συμπεριφερόμαστε έτσι.
Σε αποδέχομαι… Αποδέχομαι αυτό που είμαστε και φεύγω γιατί δεν προσπαθώ να σε αλλάξω, αποδέχομαι τα πράγματα όπως είναι, δεν προσπαθώ να τα ελέγξω.
Σε αφήνω ελεύθερο… Φεύγω απελευθερώνοντάς μας από το ναρκωτικό.
Σε Αγαπάω… Κάνω το πρέπον, και ίσως έτσι δούμε το λάθος των σχέσεων εξάρτησης που κάνουμε.
Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, είμαι λέφτερος (Ν. Καζαντζάκης).
(τέλος επιστολής)
Είναι πολύ συχνό φαινόμενο αρκετοί άνθρωποι να μη διαθέτουν την απαραίτητη εσωτερική συναισθηματική ισορροπία. Αυτή η ανισορροπία τους οδηγεί στη δημιουργία σχέσεων με στόχο να δυναμώσουν εσωτερικά, καλύπτοντας το εσωτερικό κενό ώστε να αισθάνονται ισορροπία στην καθημερινότητά τους. Έχουν επιλέξει λοιπόν σύντροφο όχι γιατί ερωτεύτηκαν την προσωπικότητά του, αλλά γιατί καλύπτεται η συναισθηματική τους ανισορροπία.
Κάθε πιθανότητα διακοπής αυτής της σχέσης δημιουργεί ένα τεράστιο άγχος αποχωρισμού. Η μεγαλύτερη απώλεια σε τέτοιες σχέσεις είναι η αίσθηση της ελευθερίας και το να αγαπά κάποιος από επιλογή. Τελικά αυτή η εσωτερική σύγκρουση οδηγεί στην κατάρρευση του εσωτερικού ψυχισμού του ατόμου και οδηγεί σε ακραίες συμπεριφορές. Σε πολλές περιπτώσεις τέτοια άτομα πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης από επιτήδειους.
Μέσα τη θεραπευτική διαδικασία το άτομο μαθαίνει να διαχωρίζει τις έννοιες της αγάπης, της συντροφικότητας, του φόβου, του έρωτα, της εξάρτησης και ταυτόχρονα ενδυναμώνεται εσωτερικά, ώστε να πατά γερά και σταθερά στα πόδια του χωρίς πατερίτσες.